Izba Pamięci Ziemi Mszczonowskiej

Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom X, zeszyt 4, 1967 rok

Katalog zabytków sztuki wydany został w 1967 roku w Warszawie, pod redakcją Izabelli Galickiej i Hanny Sygietyńskiej przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Kieszonkowa wersja wydania o wymiarach 12 cm x 17 cm posiada miękką okładkę, 44 strony i przedstawia zabytki sztuki w takich miejscowościach jak: Badowo-Mściska, Lutkówka, Mszczonów, Osuchów, Petrykozy, Piekary, Zbiroża, i innych… 
Seria „Katalog Zabytków Sztuki w Polsce" jest wydawana od 1951 roku. Dzięki publikacji Katalogów, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk zinwentaryzował zabytki sztuki na terenie Polski i stworzył poręczny katalog stanowiący bazę dla dalszych bardziej szczegółowych badań.

Zabytki które zostały ujęte w katalogu to obiekty o istotnych walorach artystycznych bądź historycznych powstałe przed rokiem 1945.
Katalog uwzględnia wszystkie zabytki spoza zbiorów muzealnych i prywatnych, jest bogaty w informacje, a szczególnie w czarno-białe ilustracje.

Seria składa się z tomów obejmujących poszczególne województwa, podzielonych na zeszyty poświęcone powiatom lub miastom.
Każdy zeszyt rozpoczyna wstęp charakteryzujący dany rejon i specyfikę jego zabytków, a także spisu dotychczas wydanych zeszytów.
W Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, tom X, województwo warszawskie, zeszyt 4, powiat grodzisko-mazowiecki, przeczytać możemy o Mszczonowie:

MSZCZONÓW
„Pierwotnie książęca wieś targowa. Obdarzona miejskim prawem chełmińskim przez Ziemowita III księcia mazowieckiego przed 1377. Przywileje potwierdzone 1437 przez Ziemowita V. Po wcieleniu Mazowsza do Korony własność królewska, od w. XV/XVI w posiadaniu Radziejowskich. Rozwój miasta w. XVI w oparciu o przywileje nadawane 1533-46. W 1679 Mikołaj Radziejowski przelewa prawo sukcesji na swych siostrzeńców Prażmowskich. Stolica powiatu ziemi sochaczewskiej. Ok. 1660 siedziba starostwa niegrodowego. W 1775 starostwo nadane Józefowi Łuszczewskiemu, sędziemu sochaczewskiemu. Ok, poł. W. XIX ponownie w posiadaniu Belina Prażmowskich. Niszczone pożarami: 1690, 1800, 1862 i 1880. Odbudowywane 1862-4 przy udziale arch. Fraciszka Tournelle’a oraz budowniczych Antoniego Kaliszewskiego i Marcelego Pawła Plebińskiego. Regulacja miasta 1935. Znacznie ziszczone 1945. Położone nad rzeką Okrzeszą, przy skrzyżowaniu traktów z Warszawy do Rawy Maz. oraz z Sochaczewa do Grójca. Ośrodkiem rozplanowania obszerny, prostokątny plac, obecnie częściowo zadrzewiony, utworzony z połączenia (wskutek wyburzenia bloków) Rynku Starego i Nowego, opartych o przebieg traktu warszawskiego. Pierwotna zabudowa Rynku Starego drewniana, podcieniowa oraz ratusz murowany z ok. poł w. XIX zniszczone 1939…”  

Oprac. Aleksandra Kacprzak, GCI