Izba Pamięci Ziemi Mszczonowskiej
Wincenty Wnuk
(1897-1987) we wrześniu 1939 roku, w stopniu podpułkownika dowodził 31 pułkiem Strzelców Kaniowskich. Mianowanie na dowódcę tegoż pułku uzyskał w dniu 30 sierpnia 1939r. Do Sieradza, gdzie stacjonował 31 pSK przybył dzień później. Nie znając powierzonych mu żołnierzy już od pierwszych godzin wojny odpierał niemieckie ataki na linii rzeki Warty.
Dalej prowadził swą jednostkę w kierunku Warszawy, cofając się wraz z innymi oddziałami Armii Łódź. W Mszczonowie na drodze odwrotu napotkał jednostki tyłowe XVI Korpusu Pancernego Wehrmachtu. Bitwa Mszczonowska (11. 09) była jednym z nielicznych zwycięskich bojów polskiego żołnierza we wrześniu 1939 roku.
W historii miasta podpułkownik Wnuk zapisał się jako ten, który „ofiarował mszczonowianom ostatni dzień wolności przed długą nocą hitlerowskiej okupacji”. Za męstwo wykazane w wojnie obronnej otrzymał Krzyż Virtuti Militari IV klasy. Wrześniowy szlak bojowy zakończył pod Kozienicami. Ostatnią bitwę stoczył 17 września pod wsią Augustów. Następnie przedostał się na Węgry, gdzie od października do grudnia 1939r. był internowany. Po dotarciu do Francji objął dowództwo 3 Pułku Grenadierów. 3 maja 1940 roku został awansowany do stopnia pułkownika.
Brał udział w bojach w: Saar-Union, Asondange i nad Kanal la Marn. Po klęsce Francji został internowany w Szwajcarii. Do Anglii dostał się w grudniu 1944 roku.
Po przebytym szkoleniu trafił do 3 Dywizji Strzelców Karpackich (II Korpus Polski), w której służy od kwietnia 1945roku do czerwca roku 1947 (we Włoszech i w Anglii). Do Polski powrócił w listopadzie 1947r. Przez Okręgową Komisję Rejestracyjno-Weryfikacyjną Nr 1 MON zostaje określony jako „Bezpartyjny - ideologiczny wróg”. Z taką adnotacją został przeniesiony do rezerwy.
W ostatnim okresie swego życia mieszkał w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 84/92. Jego żoną była Karolina Koziełł-Poklewską. Zmarł bezdzietnie 2 czerwca 1987r. Został pochowany na Cmentarzu Północnym - kwatera: W XIII-7-11-19.
Ten niezwykle uzdolniony oficer, posługujący się trzema językami (francuskim, rosyjskim i angielskim), z doświadczeniem bojowym, sięgającym roku 1915, w komunistycznej Polsce zasługiwał jedynie na to, aby stać się szeregowym urzędnikiem. Inaczej wyglądało jego życie w wolnej Polsce. W wywalczeniu jej niepodległości uczestniczył osobiście.
Wincenty Wnuk pochodził z Lublina. Urodził się 6.10.1897 roku. Jego rodzicami byli Jan i Antonina z Szybalskich. Kształcił się w lubelskim Gimnazjum Filologicznym im. Stanisława Śliwińskiego.
Do Legionów zaciągnął się w listopadzie 1915 roku. W 1916 r. przeszedł całą kampanię wołyńską. Awans na pierwszy stopień oficerski (podporucznika) otrzymał w czerwcu 1918 r. Zasłużył się walcząc w wojnie polsko-bolszewickiej, najpierw jako dowódca kompanii, a następnie baonu.
Uczestniczył w bitwach: o Równe, a także nad Horyniem, Styrem i Niemnem. Kolejne stopnie oficerskie uzyskał w latach: 1921, 1922 i 1928. W marcu 1934 roku został podpułkownikiem.
Służył kolejno w: lubelskim 1 pp Legionów - gdzie doszedł do funkcji dowódcy kompanii (1915-1918), lubelskim 8pp Legionów- gdzie \ doszedł do funkcji dowódcy baonu (1918-1930), Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie - jako wykładowca taktyki (1930 - 1933), 10 pp jako dowódca 3 baonu, stacjonującego w Skierniewicach (1933-1934), radomskim 72 pp. – jako zastępca dowódcy (1934 – 1937), ponownie - Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie jako kierownik kursów (1937-1938), lubelskim 8 pp. Legionów – jako dowódca (1938 - do marca 1939 r.), baonie fortecznym KOP z miejscami stacjonowania: Małyńsk, Mikołów – jako dowódca (od marca do sierpnia 1939 r.), sieradzkim 31 pSK - jako dowódca (od 30 sierpnia do chwili rozbicia pułku w dniu 17 września 1939 roku). Odznaczony: Virtuti Militari IV i V klasy (złotym i srebrnym), ośmiokrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem za wojnę 1818 -1921, Medalem 10-lecia odzyskania niepodległości, Łotewskim medalem za wojnę 1918-1920, Orderem „Polonia Restituta, Krzyżem Croix de Guerre, Medaille de Reconnaissance, Medalem Wojska i Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”.
W dniu 11 września 2007 roku, podczas obchodów 68 rocznicy Bitwy Mszczonowskiej, Prezydent RP Lech Kaczyński, wizytujący
wtedy Mszczonów, nadał pośmiertnie pułkownikowi Wnukowi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
Autor „niedocenianego zwycięstwa”
Wincenty Wnuk we wrześniu 1939 roku, będąc jeszcze w stopniu podpułkownika, dowodził 31 pułkiem Strzelców Kaniowskich. Wsławił się zwycięskim odbiciem Mszczonowa z rąk niemieckich w dniu 11.09.
Bitwę mszczonowską powinno się nazywać „niedocenianym zwycięstwem”. Zakończyła się ona kompletnym rozbiciem oddziałów niemieckich, a mimo to historycy dość rzadko o niej wspominają. Polska armia w 1939 roku odniosła niewiele sukcesów. Z reguły ulegała o wiele lepiej wyposażonym oddziałom Wehrmachtu.
W Mszczonowie było zupełnie inaczej. Polacy zmiażdżyli teoretycznie silniejszego wroga. Wykorzystując efekt zaskoczenia podpułkownik Wnuk pokonał oddziały odwodowe XVI korpusu pancernego. Dane o stratach Niemców są dość nieprecyzyjne. Różne źródła podają rozbieżne dane. Należy jednak przyjąć za wiarygodne, że nasi piechurzy i artylerzyści zniszczyli w Mszczonowie 16 niemieckich czołgów oraz około 14 ciężarówek. Liczba poległych żołnierzy Wehrmachtu nie jest znana.
Dowódca 31 pułku Strzelców Kaniowskich Wincenty Wnuk na trwale zapisał się w historii Mszczonowa. Z tego względu uzasadnione jest umieszczenie go w gronie „mszczonowskich sław”. Na miano honorowego mieszkańca Mszczonowa zasłużył jako dzielny żołnierz i dobry dowódca.
Aż trudno wytłumaczyć dlaczego do dziś nie został jeszcze patronem żadnej z mszczonowskich szkół. W mieście nie ma nawet ulicy noszącej jego nazwisko. No cóż, najwyraźniej nie tylko sama bitwa zasługuje na miano „niedocenianej”. Jej zwycięzca także do tej pory nie doczekał się odpowiednich wyrazów uznania.
Tekst opracowany przez Piotra Dymeckiego na podstawie informacji zawartych w zeszycie ewidencyjnym pułkownika Wincentego
Wnuka z R. K. U Warszawa - Miasto I, obecnie w Centralnym Archiwum Wojskowym - sygn. TAP2048/742, a także dokumentów
zgromadzonych w Izbie Pamięci Ziemi Mszczonowskiej
