Nasze sławy - II wojna | Izba Pamięci Ziemi Mszczonowskiej

**Wykaz wykorzystywanych ciastek**
Nazwa ciastka	Dostawca / domena	Okres przechowywania	Opis ciastka
_nsid	serwer hostingowy / bieżąca domena	1 dzień	Ciastko generowane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi mechanizmu zabezpieczania przed wywołaniami strony przez np. boty rozsyłające spam.
_cp	serwer hostingowy / bieżąca domena	365 dni	Ciastko zapisywane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi wyrażanych zgód przez użytkownika.
PHPSESSID	serwer hostingowy / bieżąca domena	sesja	Ciastko generowane przez aplikacje oparte na języku PHP (identyfikator ogólnego przeznaczenia używany do obsługi zmiennych sesji użytkownika). Zwykle wartość to liczba generowana losowo, sposób jej użycia może być specyficzny dla witryny, ale dobrym przykładem jest utrzymywanie statusu zalogowanego użytkownika między stronami.
fontsize	serwer hostingowy / bieżąca domena	30 dni	Ciastko generowane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi wielkości wyświetlanej czcionki.
jezyk_www	serwer hostingowy / bieżąca domena	sesja	Ciastko generowane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi wersji językowej strony.
licznikX	serwer hostingowy / bieżąca domena	sesja	Ciastko generowane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi podstawowych statystyk odwiedzin strony (zapis X przyjmuje postać liczby).
licznik[X]	serwer hostingowy / bieżąca domena	15 minut	Ciastko generowane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi podstawowych statystyk odwiedzin strony (zapis X przyjmuje postać liczby).
wersja_gui	serwer hostingowy / bieżąca domena	sesja	Ciastko generowane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi wybranej wizualizacji strony.
bnr[X]	serwer hostingowy / bieżąca domena	od 1 minuty	Ciastko generowane przez mechanizm CMS na potrzeby obsługi wyświetlania banerów z ustawionym czasem karencji (zapis X przyjmuje postać liczby).
kalendarium_rok, kalendarium_miesiac	serwer hostingowy / bieżąca domena	1 dzień	Ciastko zapisywane przez mechanizm CMS na potrzeby filtrowania wydarzeń przez użytkownika (moduł kalendarium).

Nasze sławy - II wojna

Władysława i Jan Smółko - Sprawiedliwi wśród Narodów Świata

Władysława Smółko, urodzona w 1908 roku, oraz Jan Smółko, urodzony w 1907 roku, to małżeństwo znane i szanowane w Mszczonowie, zarówno ze względu na swoje zasługi dla lokalnej społeczności, jak i bohaterską działalność w czasie II wojny światowej. Ich grób znajduje się na Starym Cmentarzu w Mszczonowie przy ul. Tarczyńskiej 54. Wchodząc główną bramą, należy kierować się alejką na wprost, a następnie skręcić w lewo.

Życie i działalność zawodowa Jana Smółko

Jan Smółko ukończył Konserwatorium Muzyczne w San Remo we Włoszech, gdzie pełnił funkcję organisty. Po powrocie do Polski, pod koniec lat 50., po śmierci Jana Nepomucena Maklakiewicza w 1955 roku, został organistą w kościele pw. św. Jana Chrzciciela w Mszczonowie. Pełnił tę funkcję aż do początku lat 80. Był wybitnie uzdolnionym muzykiem i kompozytorem, prowadził liczny chór mieszany dla dorosłych, który osiągnął wysoki poziom artystyczny. Oprócz tego zajmował się także scholą młodzieżową, angażując młodych ludzi w życie muzyczne kościoła.

Państwo Smółko mieszkali w Mszczonowie przy ul. Warszawskiej, gdzie obecnie znajduje się przedszkole „Smerfolandia”. Choć nie mieli własnych dzieci, adoptowali dwoje – chłopca i dziewczynkę. Wojtek, ich adoptowany syn, już nie żyje i został pochowany w grobie rodzinnym. Córka, znana jako „Niusia”, urodzona około 1943 roku, prawdopodobnie nadal mieszka w Grodzisku Mazowieckim. W latach 80. i 90. za domem Smółków znajdowało się lodowisko, które było popularnym miejscem zimowej rekreacji dla mieszkańców.

Bohaterska działalność w czasie II wojny światowej

Przed wojną i w czasie okupacji państwo Smółko mieszkali w Tykocinie (woj. białostockie), gdzie Jan był organistą w miejscowym kościele. W czasie wojny aktywnie działali w ruchu oporu. Jan Smółko, pseudonim „Lokalizator”, był żołnierzem placówki AK w Tykocinie i pełnił funkcję podoficera zakwaterowania dowódcy obsługi radiostacji nadawczo-odbiorczej sztabu Okręgu. Jego zadaniem było organizowanie lokali dla radiostacji oraz kwater dla żołnierzy obsługi.

Oprócz działalności konspiracyjnej, małżonkowie pomagali ludności żydowskiej, zaopatrując wielu Żydów w fałszywe dokumenty. Jan Smółko, mając dostęp do ksiąg parafialnych, wybierał odpowiednie metryki, na podstawie których sekretarz magistratu wystawiał dokumenty tożsamości. Dzięki temu wielu Żydów zdołało uniknąć śmierci. Wśród ocalonych znaleźli się m.in. członkowie rodziny nauczycielskiej Goldzin oraz bracia Michael i Menachem Turek.

W oświadczeniu przesłanym z Australii w 1981 roku dr Michael Turek napisał:
„Pan Jan Smółko i pani Władysława Smółko okazali mi pomoc materialną i moralną w czasie mego ukrywania się w podziemiu. Z narażeniem życia wyciągnęli pomocne ręce do mnie i mego brata Menachema Turka, kiedy uciekliśmy z getta białostockiego. Pan i pani Smółko zasługują w pełni na tytuł i medal «Chasidei Umot HaOlam – Sprawiedliwi wśród Narodów Świata».”
Za swoją odwagę i bezinteresowną pomoc małżonkowie zostali po latach uhonorowani tytułem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata.

Losy po wojnie

Po zakończeniu wojny Jan Smółko był prześladowany przez władze komunistyczne. UB i NKWD wielokrotnie go przesłuchiwały, próbując zmusić go do współpracy. Dzięki pomocy duchowieństwa udało mu się uciec i rozpocząć nowe życie pod Warszawą. Ostatecznie osiedlił się w Mszczonowie, gdzie przez wiele lat był organistą i aktywnym członkiem społeczności.

Dziedzictwo i pamięć

Władysława Smółko zmarła w 1981 roku, a Jan Smółko w 1995 roku, pozostawili po sobie niezwykłe dziedzictwo – zarówno jako wybitni muzycy, jak i cisi bohaterowie, którzy w najtrudniejszych czasach ryzykowali własnym życiem, by ratować innych. Do dziś mieszkańcy Mszczonowa wspominają ich z szacunkiem i wdzięcznością.

ak, GCI